Οι Πηγυλίδες είναι μια σειρά γλυπτών, 12 προσώπων, που κινούνται αθόρυβα στα μυστικά μονοπάτια της ποίησης του Καβάφη. Είναι ένα καινούργιο ταξίδι, ένας ‘Αλεξανδρινός’ πλους, μια νέα πορεία διαλόγου μου με τις λατύπες της Παρίας Λίθου.

Η Παρία Λίθος, είναι το θεϊκό υλικό που βγήκε από τα σπλάχνα της Παριανής γης και σάρκωσε τα πιο σημαντικά έργα γλυπτικής της Ελληνικής αρχαιότητας. Κυκλαδικά ειδώλια, Κούροι και Κόρες, ο Ερμής του Πραξιτέλη, ο Παις του Κριτίου, η Νίκη της Σαμοθράκης, η Αφροδίτη της Μήλου, είναι μερικά από τα αριστουργήματα που φιλοτεχνήθηκαν από το Παριανό μάρμαρο, τον μοναδικό για τη λευκότητα, απαλότητα και διαφάνειά του ‘Λυχνίτη’. Βεβαίως, πάνε περισσότερο από επτά αιώνες που το περίφημο αυτό μάρμαρο έχει εξαντληθεί. Όμως, αρκετά μικρά κομμάτια του, λατύπες, είναι θησαυρισμένες στα αρχαία λατομεία του, καθώς επίσης και διάσπαρτες στους πέριξ λόφους.

Αυτά τα κομμάτια εδώ και είκοσι πέντε χρόνια αποτελούν για μένα πρόκληση. Η διαδικασία εξεύρεσης και επιλογής τους είναι από μόνη της ένα ταξίδι στην ιστορία και την αισθητική. Όταν τα αντιμετωπίζεις με την απαιτούμενη αγάπη και σεβασμό, σου επιτρέπουν να νοιώσεις την κρυμμένη για αιώνες μέσα τους δύναμη. Στη γλυπτική μου, δεν χρησιμοποιώ αυτά τα κομμάτια απλά σαν υλικό πάνω στο οποίο μπορεί ο καλλιτέχνης να αποτυπώσει ένα πραγματικό ή φανταστικό πρόσωπο, Αντιθέτως, στέκονται απέναντί μου σαν μοναδικές οντότητες, ως ετερότητες, ικανές να προκαλούν τον καλλιτέχνη σε ένα διάλογο μαζί τους τέτοιο, που μεταποιεί τις ατομικότητες σε πρόσωπα. Κι αυτό γιατί, το ‘πρόσωπο’ είναι κυρίως και κατ’ εξοχήν μια ετερότητα ‘εν πλω’, Είναι ένα ‘εγώ’, που άνοιξε πανιά, που σαλπάρει και ταξιδεύει για να συναντήσει ένα ‘εσύ’.

Έτσι στο κάθε γλυπτό, απλά, απελευθερώνεται το πρόσωπο που ενυπάρχει στη λατύπη, χωρίς να παραμορφώνεται το αρχικό της σχήμα. Ακόμη και τα εργαλεία που χρησιμοποιούνται σ’ αυτό το διάλογο με το μάρμαρο είναι αυτά τα ίδια τρία βασικά εργαλεία που χρησιμοποιούσαν και οι Αρχαιοέλληνες γλύπτες – το βελόνι, το ντεσλίδικο και το καλέμι. Μάλιστα, όχι μόνο το αρχικό σχήμα και το χρώμα της λατύπης, αλλά και η όλη διαδικασία είναι ανιχνεύσιμα, μια που αφήνονται ορατές οι ζώνες επεξεργασίας, ανάμεσα στο απολύτως ακατέργαστο και στο απολύτως φινιρισμένο.

Το όνομα κάθε γλυπτού δεν είναι δηλωτικό του ‘είναι’ του, αλλά αναφέρεται στα συμβεβηκότα. Έτσι τα ονόματα λειτουργούν όπως ακριβώς λειτουργούν και τα δικά μας ονόματα: ‘ανασταίνουμε’ έναν πρόγονό μας με το να παίρνουμε το όνομά του. Πιο πλατιά, μέσω της αναφοράς του ονόματός μας σε έναν Άγιο, προσδιορίζουμε τη σχεσιακή μας αναφορά στο σύνολο της παράδοσης και του Ελληνοχριστιανικού μας πολιτισμού. Τέτοιου είδους αναφορά επιχειρείται και με τα ονόματα των γλυπτών του κύκλου Πηγυλίδες, που παραπέμπουν σε πρόσωπα από την ποίηση του Αλεξανδρινού ποιητή.

Αριστείδης Βαρριάς
Χίος 2006